بررسی شاخص های اقتصادی - اجتماعی توسعه یافتگی درروستاهای شهرستان همدان و مکانیابی آنها در زنجیره روستا- شهری

شناخت نواحی روستایی و بررسی قابلیت ها، ظرفیت ها و تنگناهای آنها در فرآیند برنامه ریزی منطقه ای توسعه، جهت ارائه سیاست ها و برنامه های مناسب توسعه پایدار اهمیت بسزایی دارد. بر این مبنا، تحقیق حاضر به تعیین سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان همدان از نظر میزان برخورداری از شاخص های اجتماعی- اقتصادی (بهداشتی، کشاورزی، خدماتی، آموزشی و اقتصادی) در دو مقطع زمانی 1375 و 1385 پرداخته و علاوه بر این به مکانیابی مراکز دهستان های شهرستان در زنجیره روستا- شهری براساس داده های موجود سال 1385 نیز مبادرت نموده است. رتبه بندی نواحی روستائی جامعه مورد مطالعه به عنوان یک فاکتور مهم در این رابطه، با استفاده از روش تاکسونومی عددی و به وسیله نرم افزار پارس تاکسونومی محاسبه گردید. به منظور تعیین خطوط توسعه با به دست آوردن دامنه تغییرات درجه توسعه یافتگی دهستان ها، آنها را در سه گروه، دهستان های با درجه توسعه یافتگی بالا، دهستان های بادرجه توسعه یافتگی متوسط و دهستان های با درجه توسعه یافتگی پائین طبقه بندی شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در هر دو مقطع ذکر شده، دهستان الوند کوه غربی توسعه یافته ترین ناحیه در بین مناطق مورد مطالعه می باشد و درجه توسعه یافتگی آن از 727/0 در سال 1375 به 691/0 در سال 1385 بهبودیافته است و دهستان گنبد توسعه نیافته ترین ناحیه در مناطق مورد بررسی می باشد که درجه توسعه یافتگی آن از 970/0 در سال 1375 به 973/0 در سال 1385 تقلیل یافته است. نتایج حاصل از مقایسه میانگین ضرایب اختلاف مجموع شاخص های نواحی مورد بررسی نشان داد که در سال 1385 نابرابری نسبت به سال 1375 افزایش جزئی داشته است(از 51% در سال 1375 به 58% در سال1385 ). نتایج حاصله از مکان یابی مراکز دهستان ها در زنجیره روستا- شهری که با استفاده از نرم افزار excel انجام شد، نشان داد که فامنین به عنوان شهری ترین مرکز و مرکزدهستان تجرک به عنوان منطقه کاملاًروستایی در زنجیره می باشد. از آنجا که تا کنون مطالعه ای در رابطه با سنجش در جه توسعه یافتگی مناطق روستایی در سطح شهرستان مورد نظرانجام نشده است لذا نتایج تحقیق حاضر می تواند در برنامه ریزی های منطقه ای به منظور توسعه و پیشرفت هر چه بیشتر این مناطق کمک کند.